Dit onderwerp is een klein beetje aan de hand van de discussie . Kort samengevat: God wil in ons werken, alleen wij beperken dit door God alleen op bepaalde gebieden te laten werken. Ik heb dit aangegeven door de idee van de reformatorische kerk te beschrijven, welke uitgaat van de Geest die door het Woord werkt.
Problematisch is de doorwerking van deze idee: Het gelezen woord blijkt bijzonder subjectief te zijn, en heeft haar uitwerkingen binnen de protestante kerken door verschillende richtingen die allen het 'ware' geloof aanhangen.
Sola Scriptura is de idee welke door Luther werd bedacht. Deze stelde een aantal misvattingen in de Rooms Katholieke kerk aan de kaak, die gegroeid waren door de traditie en de kerk als bron aan te wijzen. Door de keuze voor sola scriptura neemt Luther alleen de bijbel als basis voor het geloof.
Nu zie ik voor mij zelf een klein beetje een cirkelredenering aankomen, omdat ik ook vanuit de bijbel mijn bedenkingen heb tegen de idee van sola scriptura. Maar ik neem even aan dat ik de schrift, zonder de sola als bron ga gebruiken.
Nu is het niet mijn bedoeling om uitvoerig allerlei teksten bijlangs te gaan, maar ik zal het houden wat mij 'plotseling' te binnen schiet.
Allereerst zie ik in het Oude Testament, dat grote vraagstukken van die tijd altijd bij God werden neergelegd. Dit gebeurde door een priester, danwel een profeet (eventueel oudsten) te raadplegen. Slechts zelden werd het geschreven woord gebruikt als middel waardoor God tot het volk Israël sprak. (Heel af en toe is er een opleving van de Thora te bespeuren, waardoor heel het volk zich aan de wet gaat houden of Pascha gaat vieren. (bv. 2 Ko 23))
Vervolgens geeft Jezus in het Nieuwe Testament de macht om te zegenen of te vervloeken (dwz onderscheid maken of iets van God komt, dan wel van mensen) aan de apostelen. (Mt 16:18,19; Joh 20:23) (voor vergelijking met het OT: dit is een gave die ook oa aan Abraham, Izaäk en Jakob en aan de levieten werd gegeven, zie bv Gen 12:2,3; Gen 27:29b; Dt 21:5) En vervolgens, door middel van de rots waarop de gemeente gebouwd is, geeft God deze gave aan de gemeente (1 Tim 3:15; Mt 18:17,18)
Daarnaast is de positie van het Oude Testament ten tijde van het NT niet te vergelijken met de positie die de hele gecanoniseerde schrift heeft ten opzicht van onze positie. Er werd lukraak geciteerd uit het oude testament, via septuagint, waardoor het nazoeken van diverse passages welke aangehaald worden in het NT, de wenkbrauwen doet fronsen tijdens het nazoeken in het OT. (Neem voor de aardigheid je OT bij de hand bij het doorlezen van Mattheüs)
De bijbel werd uiteindelijk gelovig aanvaard en tot canon verheven.
In het kort is mijn bedoeling om na te denken bij de term sola scriptura. Ik keur het verleden niet af, zoals de positie waarin Luther deze verhief, want dat was nodig in die tijd. Maar er rijzen wel vraagtekens bij mij doordat deze lijn doorgetrokken wordt. Een groot probleem duikt op als er alleen wordt gesproken met 'de bijbel zegt'. De bijbel wordt op die manier tot God verheven, en ik vraag me af of dit de bedoeling is. Even kort een stelling: Sola Scriptura is een armzalig alternatief omdat wij Gods spreken in deze tijd niet meer verstaan
Het Sola Scriptura gaat zoals je weet niet alleen. Het begrip wordt vergezeld van Sola Fide, Sola Gratia. Juist deze twee andere begrippen geven de diepere betekenis die het sola scriptura in zich bergt. God geeft door de bijbel een handreiking of zo u wil een begrippenkader om Hem te kennen. Luther wilde via het Sola Scriptura juist die ervaring met het 'hogere' bereiken.
Wil je nogmaals in andere woorden aangeven waar het naar jou idee aan schort in deze benadering?
Bedankt voor deze toelichting, want dit is juist de reden waarom ik Luther begrijp in zijn keuze voor Sola Scriptura. Ik heb in deze tijd alleen bedenkingen tegen het gebruik van deze idee, doordat deze te veel benadrukt wordt, bijna niet gebruikt wordt in samenwerking met Sola Fide en Sola Gratia. (Volgens mij had Luther nog meer begrippen, beginnend met Sola. Maar dit zijn idd wel de bekendste) (Dit is slechts mijn observering, maar dat maakt mij wel tot deze conclusie komende). De ervaring met het 'hogere' wordt op deze manier niet meer in praktijk gebracht, maar wordt uitgewerkt in een ervaring met de schrift.
Daarnaast, en daarom is mijn vorige post door twee redeneringen tegelijk een beetje onduidelijk, denk ik dat God ook andere wegen gebruikt om zijn wil kenbaar te maken, die niet ondervangen worden door de begrippen die Luther geeft. En wil ik voor mijzelf graag de bijbel een weloverdachte (eventueel nieuwe) waardering geven
Ff zeer beknopt en ononderbouwd mijn idee van Sola Scriptura, Sola Fide en Sola Gratia.
De bijbel is een van God gegeven onthulling van Gods doen en laten in deze wereld. De bijbel geeft ons algemene richtlijnen die ook vandaag nog zeer bruikbaar zijn. De bijbel is echter geen persoonlijk boek, God geeft ons alleen een en de zelfde bijbel. Op andere manieren spreekt God ook persoonlijk door ons. Daarvoor is echter wel het geloof nodig: Sola Fide. God zal ons niet alles van Zijn heilsplan voor ieder persoonlijk onthullen. Ook doet Hij dat op Zijn eigen tijd en plaats. Daarin zijn wij over geleverd aan Zijn genade: Sola Gratia.
Mijn complimenten voor het beginnen van deze discussie.
Als je alleen het Sola scriptura neemt natuurlijk wel ja. Volgens mij is het zo dat niet alleen de bijbelschrijvers geinspireerd zijn maar ook de bijbellezers die open staan voor wat God ze wil zeggen. Je kan namelijk ook kritisch de bijbel lezen. Hoe je precies geinspireerd wordt wanneer je de bijbel leest dat weet ik niet. In zijn artikel in de sic van juni 2003 betoogde am. Fleurke dat de bijbel niet klaarblijkelijk is. De geslachtsregisters van Mattheus en Lucas komen niet met elkaar overeen en alleen door de interpretatie in een bepaalde richting te sturen kan men er voor zorgen dat de tegenstelling een schijnbare tegenstelling is. Ik ben een beetje door het postmodernisme beinvloed. Mijns inziens is de bijbel weliswaar geinspireerd maar is het wel het woord van mensen die spreken over God. God is oneindig. De gans andere. Wij kunnen hem nooit helemaal kennen. Anderzijds is ons spreken over de dingen altijd beperkt. Ons spreken correspondeert nooit helemaal precies met de werkelijkheid in al haar aspecten. Het spreken over God bevat geen leugens maar niet alles wat de bijbelschrijvers optekenen hoeft 100% letterlijk genomen worden. De achterliggende boodschap welke wij door middel van inspiratie opvangen wel maar niet elke gebeurtenis hoeft zo gebeurd te zijn. Hoewel ik de argumenten hiervoor even niet ter handen heb denk ik onder andere aan Genesis 1-11 en het boek Daniel.Ik heb altijd een beetje moeite met dergelijke onthullingen, weet niet wat ik ermee aan moet. Ik ben het met Am. Klei eens dat de bijbel door God is geinspireerd, maar dat we de bijbel ook moeten leren lezen door de ogen van de auteurs van de bijbel. Ik ben er ook van overtuigd dat God ons daartoe inspireerd. En natuurlijk is de bijbel slechts een weergave van de werkelijkheid, en dan nog een weergave in een bepaalde tijd en plaats. Toch ben ik ervan overtuigd dat bijvoorbeeld Genesis 1-11 en Daniel niet anders gelezen dienen te worden dan de overige delen van de bijbel. Denk ook bijvoorbeeld eens aan de Openbaring aan Johannes. God zet alles in om Zijn kinderen duidelijk te maken dat Hij van ons houdt, maar Hij zou het nooit over Zijn hart kunnen verkrijgen om de geschiedschrijving dusdanig te beinvloeden dat wij ook maar 1 deel van de bijbel met een korreltje zout zouden moeten nemen. De bijbel is compleet en in heel zijn delen waar. Wij mogen daar geen titel of jota aan toe voegen, noch vanaf doen. Een erg moeilijk stuk is bijvoorbeeld Genesis 6:1-4 (het huwelijk van de zonen Gods). Toch ben ik ervan overtuigd dat er destijds iets gebeurt moet zijn dat God nodig vond om op te tekenen. Ik ben zeer benieuwd naar wat dat geweest zou moeten zijn. Ik weet dat ik God nog veel te vragen heb in de hemel, en ben ervan overtuigd dat God mijn vragen zal antwoorden, maar ik weet dat ik nu nog geduld moet hebben en moet geloven.
Ik heb niet de indruk dat JaMPot in wilde gaan op het vraagstuk van hoe de bijbel te lezen, dus ik reageer op iets anders.
Volgens mij heeft Luther de drie Sola's 'bedacht' tegen de praktijken in de Rooms Katholieke Kerk. Hij wilde dus terug naar de Bijbel, in plaats van alles aan te nemen van mijnheer pastoor c.s. Hij legde de nadruk op het Sola Fide en Sola Gratia om aan te tonen dat de mens alleen door geloof en genade behouden wordt en niet door goede werken. Uiteraard onderbouwde hij dat vanuit de schrift. (Dat geeft de samenhang weer.) Wat er daarna mee is gebeurd is dat we wellicht te lang zijn blijven hangen in het sola scriptura. Misschien uit angst voor terugkeer naar Roomsche praktijken, maar misschien inderdaad ook wel bij gebrek aan beter. Want welke rol hebben nu de ervaringen van mensen nog? Natuurlijk is het goed om die te toetsen aan de schrift, maar geven wij die ervaringen wel genoeg ruimte en waardering? Is de schrift daarbij niet eerder een belemmering/keurslijf?
Deze vragen komen bij mij op nav de openingspost. Een pasklaar antwoord heb ik niet op deze vragen, ik weet niet heel goed wat ik daar precies van vind. Evenals JaMPot houdt ik wel vast aan de waarde van het sola scriptura voor deze tijd. Tegelijkertijd moeten het geen oogkleppen worden. Maar aan een andere kant weet ik niet hoe God spreekt in deze tijd.
Dat is idd mooi samengevat wat ik bedoel. Maar tegelijkertijd ook een lastig onderwerp om over te discussiëren. Misschien moet ik het toch weer van de andere kant benaderen, en daarmee kom ik weer lichtjes in het vaarwater van Rossatron en Vriend Klei. Maar ik wil daarbij niet al te specifiek op 'kleine' zaken ingaan. Dus de volgende stelling: De bijbel is niet geschreven om God daarin voor vandaag te laten weerklinken.
Nee. Inderdaad. De schrijvers van de bijbel schreven denk ik niet met de intentie dat mensen die 2000 jaar later leefden in een totaal andere samewnleving ook nog de blijde boodschap zouden lezen. Maar dit betekent niet dat God vandaag niet meer via de bijbel zich aan ons openbaart. De manier waarop wij de bijbel lezen is denk ik een stuk anders. 500 jaar gereformeerde traditie, een wetenschappelijk wereldbeeld en een andere manier van omgaan met teksten (invloed van het postmodernisme) hebben hier aan bijgedragen. De bedoeling is om vast te houden aan de blijde boodschap maar wel een blijde boodschap die (tot op zekere hoogte) aansluit op onze cultuur.
Misschien wel offtopic, maar het is wel interessant om te weten welke bijbeltekst aan deze gedachten van Luther ten grondslag lag, namelijk Rom 3:28. Na het lezen van deze tekst realiseerde hij zich dat het alleen om genade, geloof en de schrift draaide.
Om een beeld te krijgen in welke context Luther tot deze ideeen kwam verwijs ik naar Dieter Raff, Deutsche Geschichte (von alten Reich zum vereinten Deutschland), p. 38-44. Dit boek staat in de zaal geschiedenis in de UB. Ik heb 'm zelf ook wel in de kast staan.
Vriend Klei schreef (een tijd geleden):
Ik denk dat het andersom is: de Bijbel is Gods spreken door mensen. Wel ben ik het met am. Klei eens dat je ook als Bijbellezer geinspireerd wordt, en dat God juist daardoor spreekt.
Vriend Klei schreef:
Hier ben ik het niet helemaal mee eens. Zeker bepaalde boeken uit het Nieuwe Testament hebben wel de latere geslachten op het oog (de evangelien, openbaring). Ook al schrijven mensen niet met de intentie om mensen die 2000 jaar later leven te bereiken, Gods Geest kan ons natuurlijk al wel op het oog hebben gehad.
De stelling lijkt mij dus veel te scherp: ook vandaag is de Bijbel nog onze belangrijkste bron om God te leren kennen, met welke intentie er dan ook geschreven is. Hier komt weer de inspiratie van de bijbellezers bij kijken. Door het lezen van de bijbel kan God persoonlijk tot ons spreken.
Ik denk dat Marcel dat ook bedoelt! Alhoewel ik al het hierboven geciteerde kan onderschrijven. blijf ik toch mijn vraagtekens hebben bij de mate van importantie van de schrift. Dit berust op:
De Bijbel is grotendeels historisch. Het God leren kennen vanuit de bijbel hangt dan samen met het zouden kunnen weten waarom Hij handelt en hoe Hij dat doet. Maar het kennen van God blijft altijd binnen de definities die de bijbelschrijver geeft. (Een klein voorbeeldje: Het zien van G.W. Bush op tv leert hem wel kennen, maar binnen de definities van het NOS-journaal. Het wezenlijke kennen van deze man blijft hier buiten beschouwing)De gedeelten van de Bijbel die toekomstige werkelijkheden aan ons onthullen, geven ook geen wezenlijke kennis van God, opdezelfde wijze als in het bovengenoemde punt.Verscheidene teksten in de bijbel die niet onder bovenstaande punten vallen, wil ik met stimulatie-teksten samenvatten. Daaronder vallen verscheidene brieven van apostelen aan gemeentes overal verspreid, welke methoden aandragen om een gemeenschap te vormen, die volgens het evangelie vorm gegeven is. Stukken tekst waar we veel aan hebben, geïnspireerd (wellicht), maar het gebruik daarvan moet niet het doel voorbij schieten. (Voor een verdere kijk op mijn gedachtengoed zie )Naast de bijbel, geeft God zijn kinderen ook zijn Geest (Zie ook ). Deze is werkzaam door de Bijbel, maar volgens mij ook daarnaast aan het werk om mensen kennis te geven van God.Tenslotte geeft God ook nog aan zijn kinderen een gemeente: dwz een samenleving die ertoe dient om gezamelijk op te trekken en een ieder te steunen in de navolging van God.Ik noem hier dus eigenlijk drie zaken die God ons gegeven heeft (bijbel, Geest en gemeente), en de werking van deze drie zullen elkaar wel gedeeltelijk overlappen, maar de posities van deze drie moeten naast elkaar staan en niet onder elkaar.
Nog even een toevoeging aan de bovenstaande punten:De bijbel bestaat ook uit lyrische gedeelten. Deze bestaan uit leermomenten vanuit de mensheid. Zij beschrijven hoe zij hun omgang met God ervaren, en geven daarmee een beeld hoe zij God denken te kennen.
Voor de mensen die het nog niet opgevallen was: Het gedeponeerde geeft niet helemaal met wat de NGB zegt over Hoe God te kennen is. (Zie hiervoor artikel 2) En voor mij geeft juist dit de noodzaak aan voor een herwaardering van de positie van de bijbel.
Een interessante conclusie. Toen ik dit las dacht ik in eerste instantie: "hier ben ik het niet mee eens" maar toen ik nog even naar de argumentatie keek zag ik dat er best wel wat in uw conclusie zat. En ik snapte de titel van dit topic opeens ook een stuk beter. Met de bewering dat Geest en gemeente niet gans los staan van de bijbel maar gedeeltelijk elkaar overlappen kan ik het eens zijn. Dat de positie van deze drie naast elkaar moeten staan in plaats van onder elkaar vind ik een heel moeilijk punt. Ik moet er nog even goed over nadenken.
Ik zeg het nu in mijn eigen woorden:
Het beeld over God in de bijbel is inderdaad onvolledig. Niet alles wordt verteld. Op niet alle vragen wordt een (duidelijk) antwoord gegeven. God is oneindig. De Gans Andere. Al het spreken over God heeft iets beperkts. Door God te theologiseren (=inkaderen in een theologisch systeem) bestaat het risico dat God als de Gans Andere verdwijnt en God te statisch en onpersoonlijk wordt opgevat. Godskennis wordt dan theo-logie, logische rationele kennis van God. God als de Gans Andere openbaart zich aan ons, verrast ons. Doet een appel op ons. openbaart zich aan ons. Een God die alleen in de dogmatiek bestaat doet dat niet.
We kunnen God ook kennen via het gelaat van de Ander die naar Gods transcedentie verwijst (zoals de joodse filosoof Levinas dit noemt), onder andere en met name via christenen die voorbeeldig leven. U zou hierbij kunnen denken aan Sonja uit Misdaad en Straf van Dostojevski (ik heb het boek eindelijk uit, jawel!).
In beide gevallen, kennis over God via de bijbel en kennis via de Ander, laten we onze eigen (rationele) vooronderstellingen even buiten beschouwing en sta we open voor de openbaring van buiten, het appel.
Interessante discussie. Toen ik het onderwerp zag dacht ik meteen: Utrecht*, maar het bleek ergens anders over te gaan.
Nu wil het geval dat ik afgelopen week naar de Winterconferentie van C.S.F.R. ben geweest en daar onder andere een workshop over Luther heb gevolgd. Ik ben nu druk bezig met het voorbereiden van een artikel voor in SIC. Mijn vraag is of meer mensen dit plan hebben opgevat en / of hier reeds uitvoer aan geven...
*zoals u misschien weet heet het dispuut van de Civitas Studiosorum in Fundamento Reformata te Utrecht "Sola Scriptura"
Goed bezig, die Steef!!!! :D :D :D :D
Zelf ben ik bezig met een artikel over Derrida en religieuze verantwoordelijkheid en hopelijk komt dit artikel af voor de volgende sic. 8)
Even weer terug naar de discussie.
JaMPOT schreef:
Kan het niet zo zijn dat God deze leermomenten heeft beperkt, en ze daarom heeft laten optekenen in de Bijbel. Deze leermomenten zijn nog steeds actueel, en er hoeven er dus niet meer te volgen, buiten de Bijbel om. (Ik weet niet zeker of je dit bedoelde, maar goed...)
Vriend Klei schreef:
Leuk voorbeeld, maar het klopt volgens mij niet helemaal. Dat we via Sonja God zouden leren kennen volgt alleen uit het feit dat de Bijbel duidelijk maakt dat een leven in dienstbaarheid navolging van Christus is. Een niet-christen kan volgens mij nooit God kennen door een christelijke levenswijze (net zo min als door de natuur); hoogstens raakt hij verwonderd over deze levenswijze en gaat zich in de achtergrond verdiepen. Dan blijkt dat voorbeeldige christenen een afspiegeling zijn van Jezus, wiens leven wij kennen door de Bijbel.
Amice Pot noemt naast de Bijbel de Geest en de gemeente als aparte bronnen om God te leren kennen. In tegenstelling tot amice Klei blijf ik bij mijn eerst opwelling om te zeggen: hier ben ik het niet mee eens. Een gemeente kan je nooit steunen in de navolging van God buiten de Bijbel om: ook actuele kwesties moeten altijd in het licht van de Bijbel worden gezien. Ook zou ik niet goed weten hoe de Geest buiten de Bijbel om kennis zou kunnen geven van God. Om het scherp te stellen: kennis van God op deze aarde is altijd in de Bijbel terug te vinden.